Szerokie rozumienie i efektywne wykorzystanie energii pochodzącej z wnętrza Ziemi, w Polsce nabiera coraz bardziej realnej formy. Zastosowanie ciepła Ziemi w ciepłownictwie systemowym i indywidualnym stwarza realne możliwości dla wsparcia efektywnej realizacji procesu transformacji energetycznej[1] [2]. Oprócz jasno zdefiniowanych zalet geotermii, którymi są: odnawialne, stabilne, praktycznie niewyczerpywalne źródło ciepła, dostęp do energii 24/7/365 (niezależnie od warunków pogodowych i warunków klimatycznych), niski wpływ na środowisko, również w zakresie ingerencji w krajobraz, stosunkowo niskie koszty eksploatacyjne i niski koszt uzyskania jednostki energii w porównaniu z innymi źródłami, to wadami są: brak równomiernie i „pewnie” rozmieszczonych obszarów z dobrymi warunkami do jej zagospodarowania, jest trudna do pozyskania, wymaga specjalnych technologii, a do jej uruchomienia konieczne są duże nakłady inwestycyjne.
Bezsprzecznie jednak energia geotermalna dostarcza „czystej”, bezemisyjnej energii. Stwarza ona również, choć w ograniczonym zakresie w Polsce możliwość produkcji energii elektrycznej, a górotwór który jest jej nośnikiem daje możliwość również jej magazynowania. Ma to szczególne w zakresie zwiększenia udziału OZE w bilansie energetycznym, ale i dla procesu adaptacji do zmian klimatu i poprawy jakości życia w kraju. Jest również ważnym obszarem gospodarczym, który powinien się bardziej dynamicznie rozwijać i budować kompetencje na poziomie europejskim.
Zarówno, wiedza geologiczna jak i potencjał techniczny i technologiczny istniejące w Polsce w korelacji z przygotowanym w MKiS, w latach 2020-2021 programem kompleksowego wykorzystania zasobów geotermalnych (https://www.gov.pl/web/klimat/mapa-drogowa-rozwoju-geotermii-w-polsce) oraz możliwości pozyskania środków z różnych źródeł dają szansę na jego rozwój[3].
W programie opisane są możliwości i konieczne działania w celu wykorzystania zasobów energii zgromadzonej w Ziemi, ale również np. możliwość jej akumulowania w górotworze (w skałach i wodzie). Spośród scharakteryzowanych tam obszarów należy zwrócić szczególną uwagę na cztery, które dobrze wpasowują się energetyczno-produktową transformację. Są to:
– klasyczna geotermia średnio i wysokotemperaturowa, której występowanie udokumentowane jest na obszarze ok. 50% powierzchni kraju, która jest możliwa do pozyskania i zagospodarowania głównie przez odbiorców zbiorowych;
– geotermia niskotemperaturowa, która jest dostępna na obszarze prawie całego kraju (ok. 90% powierzchni) i jest możliwa do pozyskania zarówno przez indywidualnych jak i zbiorowych odbiorców,
– energia ciepłych wód kopalnianych i magazynowanie energii, ciepła w górotworze w zależności od lokalnego potencjału i zapotrzebowania.
Dodatkowym jednak wyzwaniem jest konieczność rozwoju technologii tak, aby to udostępnianie stawało się tańsze, tym samym bardziej dostępne, a oferowane usługi w tym również dostawa do klientów energii z odnawialnych źródeł było tak atrakcyjne, jak w przypadku paliw kopalnych. Wszystko to jest możliwe, wymaga dalszych intensywnych działań i koordynacji przez kompetentne instytucje. O ważności tego obszaru transformacji energetycznej jednoznacznie wypowiedział się również Parlament Europejski w Rezolucji PE z dnia 18 stycznia 2024 r. w sprawie energii geotermalnej (2023/2111(INI)) 9_TA(2024)0049 Energia geotermalna.
Ważne stwierdzenie padło podczas World Economic Forum Annual Meeting w Davos w styczniu 2025 z ust Fatih Birola (Dyrektora Wykonawczego Międzynarodowej Agencji Energii) – powiedział on, że prognozuje się, że do roku 2030 moc energii pochodzącej z geotermii potroi się. Wskazuje to na obserwowany istotny trend w jej rozwoju.
[1] Dziadzio P. et al., 2020. Geotermia w Polsce – rozwój stymulowany przez środki subfunduszu geologicznego NFOŚiGW. Prz. Geol., 68, 3, 151-155
[2] Dziadzio P. et al., 2020. Programy wsparcia rozwoju geotermii w Polsce oraz ich dotychczasowe efekty. Prz. Geol., 69, 3, 549-558
[3] Dziadzio P., 2023. Energia geotermalna drogą do zeroemisyjnego ciepłownictwa w Polsce. WNiG, 12 (298), 9-13.
