Każdy kto miał do czynienia z sektorem energetycznym wie, że skala inwestycji w energetyce często przekracza poziom kilku miliardów złotych, a ryzyka operacyjne i regulacyjne są wyjątkowo wysokie. To bezpośrednio wskazuje, jak ważne jest bezpieczeństwo prawne prowadzonego przedsiębiorstwa, ponieważ bezpieczeństwo to wprost przekłada się na  odpowiedzialność prawną, także karną, członków zarządu spółki energetycznej. Takie bezpieczeństwo zapewnia audyt prawny, który powinien być sporządzany koniecznie przez wysoko wykwalifikowanych specjalistów z branży prawniczej, energetycznej, biznesowej, środowiskowej.

Audyt prawny stał się zatem niezbędnym elementem zarówno procesu decyzyjnego, jak i codziennego zarządzania przedsiębiorstwem energetycznym. Zarówno państwowe organy nadzoru (np.: Urząd Regulacji Energetyki, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Państwowa Agencja Atomistyki), jak i instytucje finansowe czy partnerzy kapitałowi oczekują nie tylko formalnej zgodności z obowiązującymi przepisami, lecz także pełnego bezpieczeństwa prawnego, na które składają się : przejrzystość struktury prawnej projektów, identyfikacja potencjalnych ryzyk, szybkie reagowanie na zmiany regulacyjne (np. w obszarze OZE, energetyki jądrowej, w tym SMR-y, magazynowania energii). Dzięki audytowi zarząd zyskuje pełny obraz ryzyk, regulatorzy zyskują przejrzystość, a inwestorzy – pewność, że konkretny projekt spełnia wymogi formalne.

Innymi słowy, audyt prawny to systematycza, niezależna i udokumentowana weryfikacja zgodności działalności przedsiębiorstwa z obowiązującymi przepisami prawa, umowami oraz najlepszymi praktykami rynkowymi. W energetyce audyt obejmuje zarówno aspekty regulacyjne (prawo energetyczne, OZE, atomowe, środowiskowe, zamówień publicznych), jak i środowiskowe, korporacyjne czy compliance.

Typowy zakres audytu obejmuje:

1. Koncesje i zezwolenia – weryfikacja dokumentów produkcji, przesyłu, obrotu energią czy prowadzenia instalacji OZE,
2. Umowy i kontrakty – PPA (Power Purchase Agreements), umowy sieciowe, umowy na dostawę paliw, EPC, O&M, kontrakty finansowe (leasing, obligacje),
3. Pozwolenia środowiskowe – oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ), pozwolenia na emisję, gospodarka odpadami,
4. Struktura korporacyjna i podatkowa – sprawdzenie czyholding czy SPV (spółka celowa) są optymalnie skonstruowane pod kątem odpowiedzialności i finansowania,
5. Ryzyka regulacyjne – np. zmiany taryf, nowe wymogi raportowe (ESG, taksonomia UE), regulacje prosumenckie,
6. Compliance i ochrona konkurencji – weryfikacja polityki antykorupcyjnej, antydumpingowej, zgodności z prawem zamówień publicznych.

Zakres ten może zostać oczywiście zmieniony, rozszerzony, uwzględniając szczególne uwarunkowania działalności konkretnego przedsiębiorstwa.

Przebieg procesu audytu prawnego zależy od kilku kluczowych czynników, które determinują jego zakres, złożoność, czas trwania oraz głębokość analizy. 

Istnieje bowiem możliwość wykonania pełnego audytu (najczęściej wykonuje się on przy transakcjach M&A, inwestycjach infrastrukturalnych lub wejściu na nowy rynek), audytu compliance (co oznacza kontrolę bieżącej działalności pod kątem przestrzegania przepisów prawa), czy też audytu tematycznego (a więc skoncentrowanego na konkretnym obszarze, np. OZE, koncesje, umowy PPA, środowisko, cyberbezpieczeństwo). 

Czas trwania audytu zależy także od rodzaju i profilu przedsiębiorstwa (np.: duży koncern energetyczny czy start-up energetyczny, sieci przesyłowe czy biogazownie), skali i złożoności działalności (liczba kontraktów, zakres posiadanych koncesji i zezwoleń, międzynarodowy charakter działalności), dostępności i kompletności niezbędnej dokumentacji, a także – od zaangażowania zespołu po stronie przedsiębiorstwa energetycznego i gotowości do współpracy. Audyt bierze także pod uwagę trwające lub zakończone postępowania przed organami administracyjnymi, sądami powszechnymi i arbitrażowymi.

Krótkie audyty, które ograniczają zakres jedynie do głównych obszarów ryzyka trwają zazwyczaj od 1 do 2 tygodni, a pełne audyty – pozwalające na dogłębną analizę i przygotowanie zindywidualizowanych rekomendacji – mogą trwać miesiąc i dłużej.

Audyt prawny składa się z kilku etapów takich, jak : przygotowanie dokumentacji,
wstępna analiza i szacowanie ryzyk, szczegółowy przegląd (due diligence),  w tym analiza dokumentów, wywiady z kluczowymi menedżerami, konsultacje z organami nadzoru, ekspertyzy zewnętrzne.

Z wykonanego audytu, sporządzany jest raport, obejmujący m.in.: listę zidentyfikowanych ryzyk (kategoryzacja według prawdopodobieństwa i wpływu), ocenę zgodności, opis niezgodności, rekomendacje działań naprawczych i terminy ich wdrożenia.

Umowa o sporządzenie audytu może także obejmować wsparcie we wdrożeniu rekomendacji – a także pomoc przy renegocjacji umów, uzyskaniu brakujących pozwoleń, aktualizacji procedur wewnętrznych. Doradzamy także włączenie do audytu kwestii ESG, które coraz częściej stanowią warunek finansowania i pozycji rynkowej danego przedsiębiorstwa.

Audyt prawny jest więc to proces, który można dostosować elastycznie do potrzeb przedsiębiorstwa, ale jego skuteczność zależy od rzetelności przygotowania, dostępności danych i aktywnego udziału obu stron. Im lepiej zdefiniowany cel i im sprawniejsza organizacja po stronie klienta, tym audyt będzie szybszy, tańszy i bardziej wartościowy.

Podsumowanie

Audyt prawny w energetyce to niezbędny element zarządzania ryzykiem w sektorze energetycznym, będący narzędziem budowy wiarygodności wobec regulatorów oraz kluczowych partnerów finansowych. 

Nasza Fundacja „Security – Energy – Technology” posiada zespół doświadczonych, wysoko wykwalifikowanych profesjonalistów, którzy mogą przygotować pełen audyt podmiotu gospodarczego.